Powstańcze biografie

Ligarzewski Apoloniusz

Ligarzewski Apoloniusz (1895-1921), członek Rady Ludowej w Rynarzewie, więzień obozu jenieckiego Altdamm, kapral 3. plutonu 2 kompanii telegraficzno-budowlanej 4. Armii WP. Urodził się 7.04.1895 r. w Rynarzewie, w dawnym powiecie szubińskim, w rodzinie mistrza szewskiego Stanisława (1852-1907) i Apolonii (1864-1939) z Szulców. Po ukończeniu szkoły powszechnej w Rynarzewie zajął się pomocą w prowadzeniu gospodarstwa rolnego, które prowadziła jego matka Apolonia. 10.09.1915 r. został wcielony do odbycia przymusowej służby w armii pruskiej, z której został zwolniony 11.12.1918 r. Powrócił wówczas w stopniu szeregowego do rodzinnego Rynarzewa, gdzie starszy brat Zygmunt przygotowywał już wówczas w tajemnicy przed pruskimi urzędnikami grupę ochotników, do której wstąpił Apoloniusz.
Na początku stycznia 1919 r. wraz z grupą ochotników z samorzutnego oddziału powstańczego brał udział w ataku na magistrat, pocztę i stację kolejową w Rynarzewie. 11.01.1919 r. Apoloniusz Ligarzewski został wraz ze 120 mężczyznami z Rynarzewa i okolicy oraz swoimi braćmi Mieczysławem i Zygmuntem aresztowany i uwięziony na sali Niemki Schlieterowej. Następnego dnia internowanych wyprowadzono do koszar wojskowych w Bydgoszczy. Tu więźniów pobito i głodnych wepchnięto w wagony bydlęce uprzednio wylane wodą, która przy ujemnych temperaturach zamarzała. Pociąg z internowanymi mieszkańcami Rynarzewa jechał przez 36 godzin do obozu dla jeńców wojennych w Altdammie pod Szczecinem-Dąbiem. Po drodze na dworcu kolejowym w Chojnicach więźniów pobili niemieccy żołnierze wracający z Ukrainy do swoich rodzinnych domów w Niemczech. Wśród pobitych był brat Apoloniusza Ligarzewskiego Mieczysław, który pozostał kaleką, jako widomy znak bestialstwa żołnierzy Grenzschutzu w okresie zaboru pruskiego. Mężczyźni przebywali w obozie do końca marca 1919 r., kiedy to po uwolnieniu ich powrócili tzw. zieloną drogą do swoich domów w Rynarzewie. Pomimo podpisania w obozie tzw. wyroku śmierci za ewentualne włączenie się do powstania Apoloniusz przystąpił do Straży Ludowej i brał udział w walkach na froncie pod Rynarzewem i wzdłuż linii Noteci. 19.07.1919 r. wstąpił w szeregi 4. kompanii 2. baonu telegraficznego. 21.10.1919 r. został przeniesiony do 2. kompanii 2. baonu telegraficznego. 10.11.1920 r. mianowany został do stopnia st. szer. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej na froncie białoruskim, gdzie w grudniu 1919 r. zachorował na ospę.
Zmarł 15.01.1921 r. w Ekspozyturze Kolumny Transportu Chorych 3. Armii WP w Stołpcach (miasto w obwodzie mińskim na terenie zachodniej Białorusi). 24.12.1921 r. pośmiertnie awansowany został do stopnia kaprala. W powstaniu uczestniczyli bracia Apoloniusza, Mieczysław (1891-1939), który został inwalidą wojennym po pobiciu przez wojska Grenzschutzu, i Zygmunt (1893-1957), major Wojska Polskiego. Postać Apoloniusza Ligarzewskiego była wspominana podczas uroczystości poświęcenia i odsłonięcia pomnika poległych pod Rynarzewem w 1919 r. na cmentarzu parafialnym 4.07.1926 r. Ks. proboszcz Mieczysław Buławski tak mówił: „(...) Godzi się wspomnieć synów naszej parafii, którzy w powstaniu wielkopolskim lub na froncie bolszewickim życie swe oddali za matkę – Ojczyznę, mianowicie kaprala Apoloniusza Ligarzewskiego, szeregowców Kazimierza Gorączkowskiego, Stanisława Lewandowskiego, Marcina Krauzego, Maksymiliana Nowaka, Michała Kędziorskiego, Franciszka Maciejewskiego, Władysława Rucińskiego i Władysława Fryczyńskiego. Odeszli wszyscy w one zaświaty, które gęsto a nieustannie zaludnia kosa śmierci i Bóg żyjących. A prochy ich ziemskie w różnych stronach przytula do siebie ta polska ziemia (...)".

autor publikacji : Piotr S. Adamczewski

bibliografia : Archiwum Państwowe w Bydgoszczy. USC Rynarzewo, Księga Urodzeń, sygn. 40/64; Archiwum USC Szubin, Księga Zgonów USC Rynarzewo 1921, sygn. 15/1921; Archiwum rodzinne Apolonii Góreckiej z d. Ligarzewskiej (m.in. książeczka wojskowa); Izba Patrona Zespołu Szkół im. Powstańców Wielkopolskich w Rynarzewie, Lista internowanych do obozu jenieckiego Altdamm 12.01.1919-28.03.1919, poz. 45. Apoloniusz Ligarzewski; M. Buławski, Miasteczko nad frontem. Wspomnienia z roku 1919, Poznań 1929; Z. Kowalski, Rynarzewiacy – cisi bohaterowie, „Kurier Poranny", nr 233, 23.08.1937.

powrót do poprzedniej strony | do góry