Powstańcze biografie

 Szukaj w bazie danych 

  A B C Ć D E F G H I J K L Ł M N Ń O P R S Ś T U W Y Z Ż    

Lupa Franciszek

Lupa Franciszek (1896-1972) st. strz., ur. 3.08.1896 r. we wsi Luchowo koło Łobżenicy. Syn Józefa i Heleny z domu Łosoś. Miał 6 rodzeństwa, 5 braci: Jana, Mariana, Stanisława, Władysława i Antoniego oraz siostrę Franciszkę. Szkołę powszechną ukończył w Luchowie, a następnie wyjechał do Szwajcarii, gdzie uzyskał dyplom dentysty.
W 1918 r. wrócił do Polski i włączył się w nurt działań Powstania Wielkopolskiego. W dniach od 3 do 12.01.1919 r. w szeregach oddziału ppor./kpt. Teofila Spychały walczył m.in. pod Wysoką.
W 1926 r. zawarł związek małżeński z Ireną Januszewską (zmarłą przy porodzie syna Witolda w 1946 r.) i zamieszkał w Wyrzysku przy pl. Wojska Polskiego 21.
Był ojcem córek: Marii (ur. 1926), Haliny (ur. 1930) i Henryki (ur. 1941) oraz syna Zbigniewa (ur. 1929) i Witolda (ur. 1946). Córka Maria wyszła za mąż za Jana Szpera. Miała córkę Renatę po zamążpójściu Grochowską i Hannę Nowak.
W Wyrzysku, w swoim mieszkaniu otworzył gabinet dentystyczny. Codziennie odbywał spacer na Górę Czubatkę, a wywieszony biały ręcznik w oknie był sygnałem, że ma wracać, bo zjawił się pacjent.
Franciszek Lupa był aktywnym działaczem Kurkowego Bractwa Strzeleckiego w Wyrzysku. W latach 1926, 1932 i 1933 zdobył tytuł Pierwszego Rycerza, a w 1936 r. został Królem Kurkowym. W dni świąt państwowych i strzeleckich ubrany w strój Bractwa z królewskimi insygniami prowadził pochód braci kurkowych od swego domu do kościoła lub na strzelnicę.
Przed 1939 r. był działaczem Polskiego Związku Zachodniego (Związku Obrony Kresów Zachodnich).
Po wybuchu II wojny światowej wyjechał z rodziną z Wyrzyska i z falą uciekinierów dotarł w okolice Lublina. Z tułaczki wojennej wrócił w październiku 1939 r. do Wyrzyska. Tu został zmuszony przez Niemców do opuszczenia swego mieszkania.
W 1940 r. przeprowadził się do Łobżenicy i zamieszkał przy ul. Spichrzowej. Komisaryczny burmistrz Łobżenicy Herman Seehafer (z zawodu dentysta) zezwolił Franciszkowi Lupie na prowadzenie gabinetu dentystycznego w budynku obok ówczesnego sądu z wejściem od obecnej ulicy Sikorskiego 1.
Kiedy Niemcy przekształcili klasztor w Górce Klasztornej w aliancki obóz jeniecki, z racji swojej profesji utrzymywał z nimi kontakt, udzielając porad stomatologicznych. Szczególnie zaprzyjaźnił się z Anglikiem żydowskiego pochodzenia Leonardem Greenem. Pomagał mu w planowaniu drogi ucieczki z obozu, dostarczając niezbędne informacje oraz mapy, które jego córka Maria przewoziła ukryte pod materacykiem w wózku swej najmłodszej siostry Henryki. Ucieczka Leonarda Greena doszła do skutku po przeniesieniu obozu z Górki Klasztornej do Grudziądza.
W 1969 r. Leonard Green odwiedził Franciszka Lupę w Łobżenicy, a na podstawie opisanych zdarzeń powstała książka Warrena Tute Escape Router Greek flight from Stalag XX A. Z pobytu Leonarda Greena w Łobżenicy zachowały się okolicznościowe zdjęcia.
Franciszek Lupa pracował jako dentysta w Łobżenicy do 1959 r. w wynajmowanym domu przy ul. Wyrzyskiej 20, a później we własnym domu przy ul. Złotowskiej 20 aż do późnej starości. Był odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym.
Zmarł 3 listopada 1972 w Gdańsku, gdzie przebywał z wizytą u córki Haliny. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Łobżenicy.

autor publikacji : Wojciech Kicman

bibliografia : Dzieje Wyrzyska, praca zbiorowa pod red. St. Sierpowskiego, Poznań 1999; Werren Tute, ESCAPE ROUTE GREEN - flight from Stalag XX A, Londyn 1971; informacje uzyskane od wnuczki Franciszka Lupy Renaty Grochowskiej; Archiwum Prezydenta RP – wniosek o nadanie Wielkopolskiego Krzyża Powstańczego.
Opracował Wojciech Kicman, Piła czerwiec 2012.

powrót do poprzedniej strony | do góry